اتاق ایران با هدف آشنایی فعالان اقتصادی با سامانه معاملات بازار ارز تجاری و پاسخگویی به سؤالات و ابهامات آنها، نشستی با حضور معاون ارزی بانک مرکزی و مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلا در تاریخ ۱۴ آذرماه ۱۴۰۳ برگزار کرده است.
محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی در این نشست به تشریح چگونگی عملکرد سامانه معاملات بازار ارز تجاری پرداخت و تصریح کرد: هدف اصلی در ایجاد این سامانه حرکت به سمت بازار ارز کارا و تک‌نرخی شدن ارز است. بنیاد این بازار بر اساس عرضه و تقاضا خواهد بود و بر اساس مچینگ، کشف قیمت می‌کند و در تک‌تک معاملات طبق میانگین موزون معاملات قیمتی کشف می‌شود که قیمت روز بعد را مشخص می‌کند.
معاون ارزی بانک مرکزی خاطرنشان کرد: این سامانه محملی خواهد بود تا متقاضیان ارز و عرضه‌کنندگان به سهولت یکدیگر را پیدا و به‌راحتی معامله کنند. مرکز مبادله طلا و ارز، مچینگ و اطمینان از تکمیل فرآیند معامله را محقق می‌کند.
آرام، سهولت در معامله و دسترسی راحت‌تر خریدار و فروشنده به یکدیگر و تسریع در تکمیل معامله را از ویژگی‌های مرکز مبادله طلا و ارز دانست و افزود: این سامانه چون تعداد زیادی از خریدار و فروشنده را شناسایی می‌کند، سرعت معامله را افزایش می‌دهد و از طرفی هزینه معامله را بیشتر نمی‌کند چون میزان کارمزد در سامانه ثبت می‌شود و قابل نظارت است.
این مقام مسئول اضافه کرد: مثلاً دلاری که در چین هست با دلاری که در اروپا هست در این سامانه تفاوت دارد و همگی عنوان خاص خود را دارند. بنابراین اگر تفاوتی بین یورو در ترکیه و یوروی در اروپا وجود دارد در این سامانه قابل مشاهده است.
وی ادامه داد: از تاریخ ۲۶ آذرماه در عمل محل تخصیص و رفع تعهد ارزی ارز اشخاص به‌عنوان اولین گروه به مرکز مبادله طلا و ارز منتقل شده است و تعدادی از گروه‌های کالایی از طرف عرضه و تقاضا، کار خود را در مرکز شروع کردند.
آرام افزود: ۵۰ درصد از معاملات ارزی کشور نیما، ۲۵ درصد ارز ترجیحی و ۲۵ درصد آن ارز اشخاص است.
معاون بانک مرکزی ادامه داد: ارز اشخاص حدود ۲۵ درصد کل ارز کشور است که نیمی از آن ۱۲-۱۳ درصد برای مصارف خودشان است و حدود ۱۲ درصد آن واگذاری به غیر است و این بازار عملاً طراحی شده برای ۱۲ درصد ارز اشخاص واگذاری به غیر و در ادامه ما می‌توانیم دیگر گروه‌ها را نیز به آن بیفزاییم.
وی در خصوص دامنه نوسان قیمت تصریح کرد: دامنه نوسان حداکثر مثبت منفی ۵ درصد خواهد بود البته دامنه نوسان ارز در کشور روزانه حدود ۱.۴ درصد بوده است.
آرام همچنین گفت: در حال حاضر برای شروع کار طرف عرضه کشتیرانی، روانکار، سیمان، لبنیات، کاشی و … و طرف تقاضا موبایل، تبلت، خودرو، سی بی یو و کشنده هم اکنون می‌توانند در این مرکز، مبادلات خودشان را انجام دهند.
در واکنش به ابهامات و سؤالاتی که از سوی بخش خصوصی مطرح شد، معاون ارزی بانک مرکزی گفت: در بانک مرکزی تا به امروز بازاری طراحی نشده و تنها سامانه‌هایی شکل گرفته که معاملات امکان ثبت پیدا کنند. درواقع بازار باید بر مبنای عرضه و تقاضا باشد و در آن کشف قیمت اتفاق بیفتد. از طرفی تعداد عرضه و تقاضا در یک بازار باید متنوع بوده و سیستم جورسازی با الگوریتم ماشینی بدون دخالت افراد با استانداردهای بین‌المللی در آن فعال باشد. بنابراین بانک مرکزی تا به امروز چنین مرکزی با ویژگی‌های بازار طراحی نکرده است.
او تصریح کرد: به ایجاد یک بازار نیاز داشتیم و برای همین این بازار را شکل دادیم. پتروشیمی‌ها را رقیب نبینید اگر قیمت ارز رو به بالا باشد چرا پتروشیمی‌ها باید قیمت را پایین بیاورند؟ اگر قرار است به سمت تک‌نرخی شدن ارز برویم باید یک مرکز داشته باشیم نه اینکه برای هر محصول، بازاری مجزا شکل دهیم.
آرام به تجربه مثبت بازار طلا و سکه به‌عنوان اولین و دومین بازاری که در مرکز مبادله شکل گرفتند، اشاره و تأکید کرد: در این دو بازار اعتماد افراد را جلب کردیم و امیدواریم همین تجربه را در بازار ارز نیز شاهد باشیم.
معاون ارزی بانک مرکزی ادامه داد: برای تحویل ارز به سمت انضباط خواهیم رفت و خریدار ارز به‌طور حتم به ارز خود می‌رسد.
او ارتباط بین خریدار و فروشنده ارز را مستقیم توصیف کرد و گفت: در این فرآیند اگر معامله‌ای اتفاق بیفتد، بانک‌ها تنها نقش کارگزار را دارند و اگر معامله‌ای صورت نگیرد، بانک‌ها کارمزدی دریافت نمی‌کنند.
معاون ارزی بانک مرکزی ادامه داد: بانک‌ها کارگزاران بخش خصوصی هستند. از تجربه بورس در این حوزه استفاده می‌کنیم. فردی که از کارگزار خود در بورس ناراضی باشد، می‌تواند کارگزار خود را عوض کند، این در اینجا هم معمول خواهد بود. از طرفی دامنه نوسان در همه جای دنیا است؛ اما این سامانه برای تعیین سقف قیمت نیست.
آرام درباره تک‌نرخی شدن گفت: در سامانه مبادله ارز، به شفافیت تأکید می‌شود. بانک مرکزی در قیمت دخالت نمی‌کند ولی به نقدشوندگی در بازار کمک خواهد کرد. در بازار شمش به نقدشوندگی کمک کرده‌ایم. هر زمان که نیاز بوده، بانک مرکزی با نرخ کشف شده، به‌عنوان مبنای معامله خرید کند.
او درباره عملکرد شعب بانک‌ها در استان‌ها درباره سامانه مبادله ارزی گفت: در تمام شعب ارزی بانک‌ها درباره مرکز مبادله ارزی آموزش خواهیم داد. این سامانه فقط با دید تجار بزرگ کار نمی‌کند بلکه به تجار متوسط هم توجه شده است. بانک مرکزی هیچ سیگنالی به عرضه‌کننده و تقاضاکننده نخواهد داد. قیمت را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند.
معاون ارزی بانک مرکزی، اظهار کرد: کار سامانه مبادله ارزی کمک به صادرکننده و واردکننده است. در این بازار باید به مشتریان بیشتری با قیمت مناسب دسترسی داشته باشید. اگر در شرایطی که کسی نتواند ارز خود را بفروشد، بانک مرکزی خواهد خرید.
او ادامه داد: در واردات در مقابل صادرات با صنایع مختلف همکاری می‌کنیم. یکی از اهداف اصلی بانک مرکزی این است که صف تخصیص را برای ارز افراد به صفر می‌رسانیم. پیش‌بینی می‌کنیم مدت‌زمان هم کاهش یابد.
آرام با بیان اینکه سرمایه‌گذار خارجی هم می‌تواند وارد مرکز مبادله شود و بابت آن مشکلی وجود ندارد، درباره زنجیره خشکبار گفت: این موضوع بررسی می‌شود و اگر لازم بود، سازوکار دیگری برای این بخش در نظر خواهیم گرفت.
او تأکید کرد: در روند فعالیت مرکز مبادله طلا و ارز هرگونه ایرادی که شناسایی شود، اصلاح می‌کنیم. در این رابطه نیازی به نگرانی نیست.
معاون ارزی بانک مرکزی درباره سامانه نیما نیز گفت: این سامانه، ویژگی‌های بازار را نداشته پس در مقابل مرکز مبادله روند موفقی ندارد، چون همین‌الان هم قیمت‌های نیما مورد تأیید نیست. پس باید اذعان کرد که برای اولین بازار ارز شکل گرفته و در آنجا امکان اقدامات صرافی تعریف نشده است.
آرام درباره اعلام نرخ نیز تأکید کرد: نرخ ارز به‌عنوان نرخ ارز مرکز مبادله در سنا ریت اعلام می‌شود. تخصیص ارز به خریدهای خارجی هم در همین بازار انجام خواهد شد.
او خاطرنشان کرد: جورسازی در مرکز مبادله بر اساس قیمت و زمان ثبت درخواست خرید یا فروش به‌صورت دقیق و بدون دخالت افراد انجام می‌شود، بنابراین در کشف قیمت سازوکار بازار رعایت خواهد شد.
معاون ارزی بانک مرکزی ادامه داد: امکان رفع تعهد ارزی از طریق اسکناس هم وجود دارد که بر اساس نرخ ارز در مرکز مبادله انجام می‌شود.
در نهایت با توجه به نگرانی‌هایی که بین فعالان اقتصادی وجود داشت، مقرر شد که کمیته ارزی اتاق ایران در ارتباط مستمر با مرکز مبادله باشد و ابهامات و دغدغه‌های فعالان اقتصادی را منتقل می‌کند.
جهت دانلود یا تماشای فایل ویدئویی این نشست روی لینک زیر کلیک کنید.
https://iccima.ir/?p=36239